Dit moeten wij, moslims, afwijzen – Fethullah Gulen in NRC

Dit moeten wij, moslims, afwijzen – Fethullah Gulen in NRC

Moslims, zegt Fethullah Gülen, wij moeten de door terroristen gepropageerde ideologie categorisch afwijzen en veroordelen. En wij moeten zelf voorbeeldig leven, en alert blijven op onze jeugd.

door: Fethullah Gülen
datum: 19 december 2015
in: NRC

[divider]

Fethullah Gülen is een Turkse islamgeleerde en de inspiratiebron van de Hizmet-beweging, ook wel bekend als Gülen-beweging. Time riep hem in 2013 uit tot een van de honderd invloedrijkste personen ter wereld.

[divider]

Woorden schieten te kort om uiting te geven aan mijn verdriet en afkeer over de onder meer door IS aangerichte bloedbaden. Samen met zo’n 1,5 miljard andere moslims ben ik diep gefrustreerd dat zulke groeperingen met hun geperverteerde ideologie terreur bedrijven uit naam van religie. Wij moslims hebben een bijzondere verantwoordelijkheid – niet alleen om met onze medemens de handen ineen te slaan en zo de wereld te behoeden voor terrorisme en gewelddadig extremisme, maar ook om het besmeurde imago van ons geloof te herstellen.

Het ware geloof wordt niet bepaald door slogans, kleding of uiterlijkheden; de lakmoesproef bestaat uit naleving van de kernwaarden die alle grote religies wereldwijd delen, zoals de onschendbaarheid van het leven en respect voor de waardigheid van alle mensen.

We moeten de door terroristen gepropageerde ideologie categorisch afwijzen en veroordelen. In plaats daarvan moeten we een plurale denkwijze naar voren schuiven. Immers, onze gemeenschappelijke menselijkheid komt vóór onze etnische, nationale of religieuze identiteit. De Franse burgers die in Parijs het leven lieten; de Libanese shi’itische moslims die een dag eerder in Beiroet omkwamen; de vele soennitische moslims in Irak die door dezelfde terroristen werden omgebracht – zij zijn op de eerste plaats allen menselijke wezens.

Onze beschaving kent geen vooruitgang zolang we het lijden van mensen, ongeacht religie of etniciteit, niet even tragisch vinden en niet met eenzelfde vastberadenheid daarop antwoorden.

Moslims moeten samenzweringstheorieën verwerpen. Zulke theorieën hebben er immers slechts toe geleid dat we onze sociale problemen niet onder ogen zien. We moeten juist de échte problemen aanpakken. Vormen onze gemeenschappen een vruchtbare voedingsbodem voor totalitaire groeperingen omdat we het autoritarisme in onszelf niet herkennen, door huiselijk geweld, verwaarlozing van onze jeugd en het gebrek aan opleidingen? En ons falen om basale mensenrechten en vrijheden na te leven, om een rechtstaat en plurale denkwijzen binnen onze gemeenschappen te implementeren? Heeft dat ertoe geleid dat jongeren alternatieve wegen bewandelen?

De recente tragedie in Parijs is de zoveelste die ons eraan herinnert dat de barbaarse daden uit naam van ons geloof krachtig verworpen moeten worden. Echter, op dit kritieke moment zijn afwijzing en veroordeling niet voldoende: het rekruteren van terroristen binnen moslimgemeenschappen moet worden bestreden door een effectieve samenwerking tussen de overheid, religieuze leiders en spelers uit het middenveld van de samenleving.

We moeten met onze gemeenschap een raamwerk opzetten dat niet alleen jeugdige risicogroepen identificeert, maar dat ook voorkomt dat jongeren het pad van zelfvernietiging kiezen en dat families bijstaat met advies en andere diensten.

“Het ware geloof wordt niet bepaald door slogans, kleding of uiterlijkheden”

We moeten een pro-actieve en positieve overheidsbetrokkenheid bevorderen opdat betrokken moslimburgers hun ideeën kunnen delen en kunnen plaatsnemen aan de tafel waar de anti-terreurmaatregelen worden bedacht.

We moeten onze jeugd leren zich te uiten met democratische middelen. Het inbedden van democratische waarden in onze schoolcurricula is daarom cruciaal, opdat jonge geesten een democratische cultuur aanleren.

In de nasleep van tragedies zoals die in Parijs komen in de regel sterke reacties bovendrijven. Islamofobie en antireligieuze sentimenten, maar ook de control gedreven behandeling van moslims door overheden zijn echter contraproductief. Europese moslimburgers willen immers in vrede en rust leven. Ondanks het negatieve klimaat moeten zij zich inspannen om meer betrokken te raken bij lokale en nationale overheden om tot een meer inclusief beleid te komen. Een beleid waarmee hun gemeenschappen beter in de samenleving integreren.

Het is ook belangrijk dat wij moslims kritisch kijken in hoeverre onze interpretatie en beoefening van de islam nog in lijn zijn met de voorwaarden en vereisten van deze tijd en hoe deze zich verhouden ten aanzien van wat collectieve historische ervaringen ons hebben geleerd. Dat impliceert geen breuk met de cumulatieve islamitische traditie, maar is eerder een intelligent vragen waarmee we de ware leer van de koran en de soennah bevestigen die onze islamitische voorgangers trachtten te onthullen.

Het uit zijn verband rukken van onze religieuze bronnen en het vervolgens dienstbaar maken aan geperverteerde ideologieën moeten we proactief marginaliseren. Islamitische denkers en intellectuelen moeten een meer holistische benadering aanmoedigen en gerechtelijke uitspraken heroverwegen die hun oorsprong hebben in de Middeleeuwen, een tijd van aanhoudende conflicten waarin religieuze en politieke overtuigingen vaak congruent waren. Er moet onderscheid komen tussen het koesteren van kernwaarden en dogmatisme. Het is mogelijk, zelfs absoluut noodzakelijk, om de vrijheid van gedachte, die tot een renaissance van de islam leidde, nieuw leven in te blazen en tegelijkertijd trouw te blijven aan het ethos van de religie. Alleen in zo’n atmosfeer kunnen moslims tegenwicht bieden aan onbeschaafdheid en gewelddadig extremisme.

“Waar we nu getuige van zijn is geen clash of civilizations, maar een botsing tussen menselijkheid en barbaarsheid binnen onze gemeenschappelijke beschaving”

In de nasleep van de recente gebeurtenissen ben ik verdrietig genoeg getuige van een opleving van Huntingtons theorie van de clash of civilizations. Deze retoriek werkt de werving door terroristische netwerken in de hand. Ik wil duidelijk stellen dat waar we nu getuige van zijn geen clash of civilizations is, maar een botsing tussen menselijkheid en barbaarsheid binnen onze gemeenschappelijke beschaving.

Ondanks al onze grieven is het onze verantwoordelijkheid als moslimburgers om deel uit te maken van de oplossing. Willen we wereldwijd de levens en burgerrechten verdedigen van moslims en van alle mensen, ongeacht hun geloofsovertuiging, dan moeten we nu handelen om het gewelddadige extremistische probleem in al zijn facetten aan te pakken: politiek, economisch, sociaal en religieus. Door zelf voorbeeldig te leven, door het in diskrediet brengen en marginaliseren van de extremistische interpretaties van religieuze bronnen, door alert te blijven op hun invloed op onze jeugd, en door democratische waarden in te bedden in opvoeding en scholing – zo kunnen we geweld en terrorisme, en de totalitaire ideologieën die hen voortbrengen, bestrijden.

Dit artikel is afgelopen donderdag gepubliceerd in Le Monde. Op vrijdag verscheen het in deze Nederlandse vertaling op de site van Zaman Vandaag.

Interview Süd-Deutsche Zeitung: Gülen veroordeelt de ‘heksenjacht’ in Turkije

Interview Süd-Deutsche Zeitung: Gülen veroordeelt de ‘heksenjacht’ in Turkije

In één van de meest bekende nieuwsbladeren van Duitsland, de Süddeutsche Zeitung (SZ), verscheen 13 december 2014 een interview met de islamitische geleerde Fethullah Gülen. Het gerenommeerd nieuwsblad die dagelijks een half miljoen lezers heeft, is een toonaangevend blad in Duitsland.

Christiane Schlötzer, die 7 jaar Turkije-correspondent is geweest voor de SZ, heeft middels dit interview Fethullah Gülen zijn mening gevraagd over de recente antidemocratische ontwikkelingen in Turkije, het corruptieonderzoek welke Erdogan als een ‘poging tot staatsgreep’ en ‘terrorisme’ beschouwt, Erdogan zijn 1000-kamers tellende paleis, ‘de lange arm van Ankara’ en nog meer onderwerpen.

Enkele fragmenten uit het interview met de islamitische geleerde Fethullah Gülen:

 

Christiane Schlötzer: Voorheen steunde u het partij van Erdogan. Wat is er nu veranderd?

Fethullah Gülen: Bij de oprichting gaf de AKP aan zich hard te zullen maken voor democratie, mensenrechten, lidmaatschap van de Europese Unie, corruptiebestrijding, tegengaan van discriminatie en economische vooruitgang. In hun eerste jaren deed de AKP daadwerkelijk pogingen om die standpunten in praktijk te brengen en door deze inspanningen zijn zij ook gesteund door sympathisanten van de Gülenbeweging. Echter werden er na de verkiezingen van 2011, toen de AKP voor de derde keer aan macht kwam, stappen ondernomen die in strijd waren met het democratisch beleid waar ze zich eerder voor hadden ingezet.

“Wat valt er anders te zeggen dan: ‘Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel.'”

De onderdrukking van de media, bovenmatige zeggenschap van de Turkse Veiligheid en Inlichtingendienst, in praktijk brengen van de methodes die in het verleden werden gebruikt door de Stasi in Oost-Duitsland, het niet in acht nemen van rechterlijke uitspraken, de manier van aanpak tegenover demonstranten die hun ongenoegen uitten binnen een democratisch kader en hiernaast vertoonde de AKP nog vele andere handelingen die een democratische ineenstorting genoemd kan worden. Nu word ik als vijand beschouwd door de Turkse overheid. Door deze lijn te volgen kunnen de corruptieschandalen gedekt worden en een autoritaire staat opgericht worden. Wat valt er anders te zeggen dan “Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel.

Fethullah Gulen over Erdogan en Turkije

U bent samen met Erdogan medeverantwoordelijk geweest voor de vermindering van de politieke invloeden van het leger. Zijn deze inspanningen nu verleden tijd?

In het verleden hebben legerofficieren vier keer een staatsgreep gepleegd waarna gekozen regeringen omver zijn geworpen. Als gevolg hiervan werden er tienduizenden mensen ondervraagd, gevangen genomen en velen van hen zelfs gemarteld. Gedurende de kandidaatschap van Turkije voor EU-lidmaatschap hebben er onvoorstelbare gebeurtenissen plaatsgevonden. In het jaar 2010 heeft er een referendum plaatsgevonden om een grondwettelijke regeling te treffen om militairen, die in het verleden een actieve rol hebben gehad bij verschillende staatsgrepen, te laten berechten door de civiele rechter. Dit referendum werd door 58% van de Turkse bevolking gesteund. Nadat de militaire alleenheerschappij tot een eind kwam heeft de AKP de uitvoerende macht een buitengewone machtspositie verleend. Hierdoor werd de toezichthoudende orgaan ineffectief. Vervolgens werd de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht gemanipuleerd. Het resultaat: de alleenheerschappij van een politieke partij. Onze hedendaagse houding tegenover de alleenheerschappij van een politieke partij is hetzelfde als onze houding tegenover de militaire alleenheerschappij in het verleden. Vanwege deze houding worden we nu bestempeld als staatsvijanden.

“Vanwege deze houding worden we nu bestempeld als staatsvijanden.”

 

Waar gaat Turkije heen?

De huidige toestand van de Turkse Republiek geeft in plaats van een democratische, seculiere en sociaal rechterlijke staat eerder de indruk weer een eenpartijstelsel te zijn of zelfs alsof er sprake is van alleenheerschappij. De scheiding der machten, diegene in de bovenste laag van de rechterlijke macht die zich verzetten buitenwege gelaten, lijkt te zijn geseponeerd. Turkije zorgt vanwege haar huidige reputatie voor polarisatie binnen haar eigen gelederen. En buiten Turkije om verliest zij langzamerhand haar reputatie en dreigt alleen te geraken. Ik betreur de positie waarin mijn land zich verkeert.

 

Erdogan zegt dat hij een gelovige generatie wil scholen/opleiden? Heeft u niet dezelfde ambitie?

De overheid kan geen taak hebben om een gelovige generatie te scholen, omdat men in dit geval andersdenkende individuen een bepaalde visie oplegt. Vrijheid van godsdienst is een van de fundamentele rechten van de mens. Het is de taak van de overheid om haar burgers, ongeacht hun geloof, de ruimte te bieden hun geloof te belijden en deze te kunnen doceren. De verwachtingen aan het adres van Erdogan waren, gedurende zijn 12 jaar durende leiderschap van de uitvoerende macht, om voor religieuze minderheden deze fundamentele rechten mogelijk te maken. De vraag in hoeverre dit is verwezenlijkt staat ter discussie. Een gelovig persoon zou geen concessies moeten doen op het gebied van recht en rechtvaardigheid. Wat dit betreft hoop ik wel op een gelovige generatie. Echter is het een ander verhaal wanneer er een generatie bedoeld wordt die in onwetendheid verkeert over haar eigen geloof, de samenleving polariseert en zelfs haat zaaien tot een dagelijks ritueel heeft gemaakt. Dan is mijn antwoord daarop heel duidelijk: absoluut niet.

“Een burger infiltreert niet in een instantie van diens eigen overheid. Dat heet deelname en van dienst zijn voor je eigen volk.”

 

Het nieuwe paleis van Erdogan. (Bron: Express.be)

Het nieuwe paleis van Erdogan. (Bron: Express.be)

Wat is uw mening over het nieuwe paleis van Erdogan?

Ieder land heeft ter vertegenwoordiging gebouwen nodig. Echter zou in plaats van een paleis met 1000 kamers te bouwen ervoor gekozen kunnen worden om al bestaande gebouwen uit te breiden. De rechter probeerde de bouw tegen te gaan maar de premier heeft dat weten te omzeilen. Dergelijke gedragingen zullen het vertrouwen en waardering van de burger schaden tegenover de rechtsstaat. De meest spectaculaire paleizen van de Ottomanen zijn gebouwd in hun laatste periode, vlak voor hun instorting. Vandaag de dag zien we op vele plekken op de wereld dat presidentiële gebouwen doorgaans bescheiden gebouwen zijn. Dit paleis heeft de reputatie van Turkije beschadigd. Pakweg 60% van de Turkse bevolking is van mening dat het paleis verkwisting is. Vanuit islamitisch optiek is dit ook niet veroorloofd en wordt het als ‘haram’ (verboden) beschouwd.

 

Erdogan beweerd dat u geïnfiltreerd bent in de Turkse overheid..

Een burger infiltreert niet in een instantie van diens eigen overheid. Dat heet deelname en van dienst zijn voor je eigen volk. Eenieder die de benodigde kwalificaties heeft kan regeringsfunctionaris worden. Komt deze onvrede en zelfs vijandigheid misschien doordat het ambtenaren betreft die niet blindelings trouw zijn aan hen? De huidige machthebbers beschouwen niet alleen de sympathisanten van Hizmet [red: benaming voor de Gülenbewging. Turks voor ‘dienstbaarheid’] als gevaarlijk. Eenieder met een afstandelijke houding tegenover hen dan wel zij die niets te maken willen hebben met de machthebbers worden tot dezelfde categorie gerekend. Dit wordt een heksenjacht genoemd.

“Het kan niet ontkent worden dat de kijk op de Gülenbeweging in de ogen van het volk schade is toegebracht.”

 

Hoeveel overgeplaatste ambtenaren zijn sympathisanten van de Gülenbeweging?

Ik ken nog geen 10% van de mensen die aan deze beweging gelieerd zijn. Met de tijd zal het duidelijk worden dat de meerderheid van de betreffende openbare aanklagers, politieofficieren en docenten in geen enkel verband een relatie met deze beweging hebben. Hoogstwaarschijnlijk worden genoemde daden gepleegd vanuit twee motieven. Allereerst worden zoveel mogelijk mensen gelabeld als van de Hizmetbeweging waardoor de suggestie gewekt wordt dat de beweging een grote bedreiging vormt. Aan de andere kant proberen ze af te komen van niet-AKP’ers, door hen bijvoorbeeld te ontslaan. Onlangs heeft een AKP’er met aanzien dit toegegeven. 

 

Wat heeft u te zeggen over de beschuldigingen betreft corruptie?

Het juridisch proces is niet ver gekomen. Hierdoor kan niemand een werkelijk oordeel hierover geven. Indien er in een Westers land sprake zou zijn van dergelijke beschuldigingen, dan zou dat geresulteerd hebben in de val van de overheid. Ankara benoemde op haar beurt deze beschuldigingen als een internationale complot. Een reactie die typisch is wat autoritaire staten betreft.

“Wanneer dit niet het geval is zal Turkije de verliezer worden..”

 

Heeft de Gülenbeweging aan machtsverlies geleden?

Het kan niet ontkent worden dat de perceptie op de Gülenbeweging in de ogen van het volk schade is toegebracht. De reden hiervoor was aanhoudende propaganda die verspreid werd door aan de overheid gelieerde media. Er word angst opgewekt bij het volk zodat zij hun kinderen niet naar scholen sturen en niet doneren aan Hizmet gelieerde instanties en hulporganisaties. Al deze op leugens berustte laster en propaganda zullen vroeg of laat door de waarheid ingehaald worden. Wanneer de waarheid boven water komt, zal het effect van deze propaganda op het volk zich ditmaal tegen henzelf keren.

 

Zij willen alle scholen gelieerd aan de Gülenbeweging in Turkije sluiten…

Deze scholen hebben tot op heden verscheidene prijzen en onderscheidingen gekregen. Indien Turkije een rechtsstaat is, dan verwachten we geen negatieve gevolgen voor deze scholen. Wanneer dit niet het geval is zal Turkije de verliezer worden.

 

Meest recent zijn er in Midden Azië scholen gesloten gelieerd aan de Gülenbeweging. Is de lange arm van Ankara hier verantwoordelijk voor?

De Turkse regering kiest afhankelijk van het land/gebied haar argumenten om hun wil door te zetten. Zo worden er binnen de grenzen van de oude Sovjet-Unie aangegeven dat wij spionnen van Amerika zouden zijn, in Amerika geven zij aan dat wij radicale moslims zouden zijn en in islamitische gebieden wordt er aangegeven dat wij kinderen tot afvalligen zouden maken. Tegenstrijdige laster dus. Het is overduidelijk dat men een pragmatische weg bewandelt. Maar door deze pad te bewandelen gaat dit alleen maar ten koste van de vriendschappelijke bruggen van Turkije met deze landen en ook lopen de internationale betrekkingen mede hierdoor schade op. De Turkse paranoia wordt hierdoor geëxporteerd naar het buitenland.

 

Een van de voormalige Amerikaanse ambassadeurs beschreef u als op één na belangrijkste persoon van Turkije. Hoe ziet u uzelf?

Met alle respect, de mensen die mij van dichtbij of ver af kennen weten dat ik nimmer de ambitie heb gehad om gekend en/of herkend te worden. Evenmin heb ik op geen enkele manier, spiritueel of materieel, persoonlijk gewin getracht te behalen. Het grootste bewijs hiervoor is mijn 76-jarige leven. Als deze beweging enige lof verdient, dan moet deze toegeschreven worden aan de vele vrijwilligers van deze beweging.

“Elke nacht voor het slapen gaan sta ik stil bij de mogelijkheid dat ik niet meer wakker ga kunnen worden. Echter maak ik mij geen seconde zorgen over..”

 

Zal de Gülenbeweging ook in staat zijn om zonder jou door te gaan?

Zelfs mensen die voor nog geen 1% onze visie deelden, hebben hun steun aan Hizmet getoond. Dit komt omdat wij de gedeelde menselijke waarden overeenkomstig hebben. Mensen uit Afrika die ik niet heb gekend hebben hun financiële steun getoond aan Hizmet gelieerde scholen en ziekenhuizen. Dit waren rijke mensen waarvan wij niets verwachtten. Elke nacht voor het slapen gaan sta ik stil bij de mogelijkheid dat ik niet meer wakker ga kunnen worden. Echter maak ik mij geen seconde zorgen over de toekomst van de beweging.

 

Bent u van plan om ooit terug te keren naar Turkije?

Ik mis mijn land enorm. Ook ben ik een gevoelig persoon. Ik heb ook vrienden en familie In Turkije. Ik ben ook maar een mens. Kortgeleden heb ik mijn broertje verloren en heb zijn begrafenis niet kunnen meemaken. Daarvoor heb ik de begrafenis van een ander familielid gemist. 60 jaar van mijn leven heb ik doorgebracht in Turkije. Als een gevoelig persoon voel ik passie voor sommige ruimtes en bezittingen. Het dorpje Korucuk [waar Gülen geboren is], het graf van mijn wijlen vader, opa en oma; de vele herinneringen die ik heb overgehouden aan de vele jaren die ik heb doorgebracht in Bozyaka en Yamanlar en mijn boeken aldaar. Wanneer ik deze herinner, krijgen mijn tranen de vrij loop. Als ik terugkeer zouden sommige mensen met een hoge rang binnen de staat mijn terugkeer kunnen gebruiken voor hun eigen kwade bedoelingen.

 

Is er iets dat u opvrolijkt ondanks alle gebeurtenissen?

Ik ben nooit voor een lange periode vrolijk geweest. Na elke militaire coup ben ik achtervolgd in Turkije. Ondanks alle gebeurtenissen van toen zijn de huidige gebeurtenissen erger. Het positieve van deze gebeurtenissen is het feit dat het kaf van de koren wordt gescheiden. De wereld kan deze beweging nu beter plaatsen.

 

Gulens oproep aan Boko Haram over de ontvoerde Nigeriaanse meisjes

Gulens oproep aan Boko Haram over de ontvoerde Nigeriaanse meisjes

Fethullah Gülen

Fethullah Gulen heeft op 12 mei 2014 een uitspraak gedaan over de ontvoerde Nigeriaanse meisjes.

Hierin zegt hij onder andere:

“De zinloze ontvoeringen van honderden schoolmeisjes in Nigeria zijn betreurenswaardig en hartverscheurend. Ik veroordeel deze acties ondubbelzinnig en roep de daders van deze misdrijven op de schoolmeisjes onmiddellijk vrij te laten.”

Ook zegt hij:

“Onderwijs is een fundamenteel recht van de mens, die binnen de Islam is bewaakt voor mannen en vrouwen. Elke interpretaties tegen deze recht in zijn misleidend en hebben de neiging om ofwel individueel of politieke belangen te dienen. In feite, in de jaren tijdens en na de profeet Mohammed’s leven (vzmh), speelden vrouwen een belangrijke rol in de samenleving, die bijdragen hadden als juristen, leraren en ondernemers”. 

Klik hier voor zijn hele verklaring getiteld ‘Fethullah Gulen Statement on Nigeria Abductions’ (Engels).

Uitlevering van Gulen? Antwoord vanuit Gulenbeweging op verzoek van premier Erdogan

Uitlevering van Gulen? Antwoord vanuit Gulenbeweging op verzoek van premier Erdogan

Onlangs sprak premier Erdogan openlijk een verzoek uit aan de V.S. voor uitlevering van de heer Fethullah Gülen. Dinsdag 29 april jl. werd er een persverklaring door Alliance for Shared Values uitgegeven; een stichting die zichzelf omschrijft als centrale bron voor informatie over Fethullah Gülen en de Gülenbeweging. Hierin gaan zij in op het verzoek van de Turkse premier.

Klik hier voor de hele verklaring getiteld ‘Ondermijning van de democratie door politiek gemotiveerde uitspraken van de Turkse premier’ (Engels).

Gülen in The Financial Times: ‘Turkije heeft een nieuwe grondwet nodig’

Gülen in The Financial Times: ‘Turkije heeft een nieuwe grondwet nodig’

De ontwikkeling van Turkije wordt door “een kleine groep binnen de uitvoerende tak van de overheid” belemmerd. De oplossing is een nieuwe grondwet. Dat stelt islamgeleerde Fethullah Gülen in een artikel dat gisteren is gepubliceerd in The Financial Times.

In het artikel benadrukt Gülen dat vertrouwen en stabiliteit van fundamenteel belang zijn voor de ontwikkeling van een natie en hoe de wereld haar waarneemt. Hij wijst erop dat in Turkije innig vertrouwen bestaat in een democratische en verantwoordelijke regering die de rechtsstaat respecteert. “Dat vertrouwen heeft Turkije in het afgelopen decennium opgebouwd. Tot voor kort werd het land dan ook gezien als een voorbeeld van een land dat bloeide met behoud van een democratische regering bestuurd door attente islamitische leiders. Dat is niet meer het geval. Een kleine groep binnen de uitvoerende tak van de overheid houdt de vooruitgang van het hele land in gijzeling. De steun van een breed segment van het Turkse publiek en de mogelijkheid van toetreding tot de Europese Unie, wordt nu verspild.”

Tot voor kort werd Turkije gezien als een voorbeeld van een land dat bloeide met behoud van een democratische regering bestuurd door attente islamitische leiders. Dat is niet meer het geval.

Gülen onderstreept dat EU-lidstaten en andere westerse landen felle kritiek hebben geuit op verschillende recente maatregelen van de Turkse regering. Daarbij noemt hij de wet die de minister van Justitie bevoegdheden geeft om rechters en officieren van justitie te benoemen en ‘disciplineren’, de wet om de internetvrijheid te beteugelen en het wetsvoorstel dat de inlichtingendienst vergaande bevoegdheden geeft, de soort bevoegdheden die opgeëist worden door dictatoriale regimes.

Gülen geeft aan dat vrijheid van denken en meningsuiting onmisbare ingrediënten zijn van de democratie. “De achterstand van Turkije op het gebied van de transparantie [van bestuur] en mediavrijheid ten opzichte van democratische landen, is teleurstellend”, vindt hij. Daarnaast stelt hij dat de dominantie van de politiek, die ooit genoten werd door het leger, nu plaats gemaakt lijkt te hebben voor “een hegemonie van de uitvoerende macht.” Volgens Gülen is het donkere schaduw dat geworpen is over Turkije “het resultaat van de arglistige profilering van bepaalde groepen Turkse burgers wegens hun visies, voortdurende verschuivingen van ambtenaren omwille van politieke belangen en een ongekende onderdrukking van de media, rechterlijke macht en het maatschappelijk middenveld”.

Alleen door zich in te zetten voor de universele rechten van de mens, de rechtsstaat en verantwoordelijk bestuur, kan de Turkse regering het binnenlandse vertrouwen herstellen en internationale respect herwinnen, benadrukt Gülen. Volgens Gülen moet die inzet zich ook richten op de invoering van een nieuwe, democratische grondwet, die opgesteld is door burgers. “Democratie is niet onverenigbaar met de islamitische beginselen van regeren. Inderdaad, de ethische doelstellingen van de islam, zoals de bescherming van het leven en de vrijheid van godsdienst, zijn het best gediend in een democratie waar burgers actief deelnemen aan de regering.”

De islamgeleerde wijst er verder op dat participanten van de sociale beweging Hizmet (letterlijk), die vandaag de dag onder vuur worden genomen door premier Recep Tayyip Erdoğan, zich sinds de jaren zeventig inzetten voor gelijke kansen voor iedereen. “Hun primaire motivatie is van intrinsieke aard, omdat ze zich gelukkig voelen met het geluk van anderen. Hizmet-participanten – en ik beschouw mezelf als een van hen – zijn geen politieke spelers en hebben geen belang bij de voorrechten van macht. Dat blijkt uit hun persoonlijke en financiële inzet voor humanitaire hulp, onderwijs en dialoog, evenals hun doelbewuste afwezigheid in de politiek.”

 

Dit bericht verscheen op 12 maart 2014 in Zaman Vandaag.

Democratie

Democratie

Steun voor democratie

(Uit het opinieblad VolZin. Fethullah Gülen: Turkse voorvechter van tolerantie Marianne Vorthoren, Opinieblad VolZin, nr. 15 van 2008, 07 augustus 2008)

In zijn benadering van de islam legt Gülen de nadruk

  • op rationaliteit
  • op een open en nieuwsgierige geest
  • op tolerantie ten opzichte van verschillen en
  • op pluralisme

Deze principes leiden bij hem juist tot steun voor de seculiere democratie. Barton:

“Voor Gülen betekent seculiere democratie de enige geschikte weg naar bestuur in de moderne staat. De Koran en soenna (de profetische traditie, red.) mogen dan wel duidelijk zijn over godsdienstige waarden waarover men moet nadenken en die men moet hooghouden in een staat, toch bevatten ze geen blauwdruk voor de politiek. De islam staat geen onveranderlijke vorm van regering voor, noch probeert hij daaraan vorm te geven. In plaats daarvan stelt de islam de basisprincipes op die verwijzen naar de algemene eigenschappen van een regering. Hierbij laat de islam het aan de mensen over om het type en de vorm van bestuur te kiezen, afhankelijk van tijd en de omstandigheden. Gülen komt vaak specifiek op voor democratie met als argument dat het de meest geschikte vorm van bestuur is in de moderne tijd en dat het volledig in overeenstemming is met de islam.”

Gülen ziet samenwerking met mensen van andere religies en levensbeschouwingen als een noodzaak:

“Los van hoe de aanhangers hun geloof in hun dagelijks leven in praktijk brengen, algemeen geaccepteerde waarden als liefde, respect, tolerantie, vergevingsgezindheid, genade, mensenrechten, vrede, broederschap en vrijheid zijn waarden die door religies verheven zijn. Deze waarden, althans de meeste ervan, kregen een zeer prominente plaats in de boodschap van Mozes, Jezus en Mohammed, vrede zij met hen allen, en in die van Boeddha, Zarathustra, Lao-Tze, Confucius en de hindoeprofeten.”

 

[divider]

Is het mogelijk om islam en democratie met elkaar te verzoenen? Wat vindt u ervan dat in de meeste islamitische landen geen sprake is van democratie? In hoeverre is dit een gemis volgens u?

(Uit het interview met Muslim World: The Muslim World, Special Issue, July 2005 – Vol. 95 Issue 3 Page 325-471)

“Als we het over islam en democratie hebben, moeten we niet vergeten dat het ene een Goddelijke, hemelse religie is, en het andere slechts een van de menselijke bestuursvormen. De primaire doelen van de religie hebben betrekking op universele zaken zoals geloof dienstbaarheid aan God, het kennen van God en het erop nahouden van een ethische levenshouding. Met zijn honderden verzen roept de Koran de mensen op tot het geloof, tot dienstbaarheid aan de Waarheid en tot het verkrijgen van een bewustzijn van het belang van het verrichten van goede daden door zich uit te strekken naar een dieper niveau van dienstbaarheid en tot een leven volgens ethische principes. ‘Geloven en rechtvaardige daden verrichten’, dat zijn de onderwerpen waar de Koran de nadruk op legt. Een ander onderwerp dat de Koran onder onze aandacht brengt is het bewustzijn dat God alles ziet wat wij doen. Al onze handelingen zouden wij moeten verrichten alsof wij deze verrichten voor het aangezicht van God. Daarnaast benadrukt de Koran het onderhouden van een gewetensrelatie met God en spoort hij de mens aan om zichzelf te sieren met goede en oprechte daden.

Democratie is geen bestuursvorm die op zichzelf staat. Je kunt zelfs stellen dat het een begrip is dat in hoge mate gecompliceerd en verwarrend is. Vanuit dit oogpunt gebeurt het niet zelden dat dit begrip ter sprake wordt gebracht in combinatie met een andere term. Het wordt vaak voorzien van nadere bepalingen als ‘sociaal’, ‘liberaal’, ‘christelijk’ of ‘radicaal’. Het komt in de praktijk nogal eens voor dat één van deze vormen van democratie de andere niet eens als democratie accepteert. Toch heeft men het vandaag de dag vaak over ‘democratie’ op zich, zonder te kijken naar de verschillende relaties en bepalingen van dat begrip. Als men daarentegen religie ter sprake brengt, dan kijkt men al gauw naar het politieke aspect ervan, zonder eerst te bekijken welke plaats dit aspect binnen de religie inneemt. En dit terwijl politiek niet meer is dan één van de vele terreinen waarover de islam uitspraken doet. Dit gegeven heeft geleid tot een groot aantal discussies rondom de vraag of islam en democratie al dan niet met elkaar gecombineerd of verzoend zouden kunnen worden.

Ook al lijken islam en democratie niet direct elkaars tegenpool te zijn, toch is het duidelijk dat er onderling serieuze verschillen bestaan. Volgens één van de opvattingen is de islam niet alleen een religie, maar ook een staatkundig systeem. Of het nu gaat om het persoonlijk leven, het gezinsleven of sociale, economische en politieke aangelegenheden, de islam heeft er immers een uitspraak over gedaan. De beperking van de islam tot het geloof en de aanbidding, wordt vanuit deze opvatting beschouwd als een verkleining van het gebied van zijn mogelijkheden tot interactie en interventie. Rondom deze zienswijze hebben zich allerlei nieuwe ideeën ontwikkeld die er toe hebben geleid dat men de islam uiteindelijk als een politieke ideologie is gaan beschouwen. Volgens sommigen heeft een dergelijke denkwijze de islam gedegradeerd tot de positie van ‘één van de vele politieke ideologieën’. Een dergelijke ideologische visie op de islam is echter volledig in strijd met de geest van de islam. De islam is namelijk volledig gebaseerd op het recht en hij zet, met de principes die hij voorschrijft, geen enkele partij onder druk. De islam komt zelfs openlijk in het geweer tegen deze onderdrukking en betoont zich een voorvechter van het handelen in overeenstemming met de algemene opinie (zij het wel op terreinen die openstaan voor de vorming van een algemene opinie). Het zou adequater zijn om de islam te presenteren als een element dat gebruikt kan worden om de democratie te completeren, in plaats van hem te beschouwen als een ideologie. Als de islam op deze wijze gepresenteerd zou worden, dan zou dit de plaatselijke vormen van democratie in de islamitische wereld verrijken en zou de mensheid geholpen zij bij het begrijpen van de relatie tussen de geestelijke en de materiële wereld. Ik geloof dat de islam de democratie zou kunnen verrijken, doordat hij voorziet in de vele behoeften van de mens die uiteindelijk met niets anders verzadigd kunnen worden dan door zich te wenden tot een Eeuwig Wezen.

Inderdaad, het is pijnlijk om te zien dat er in de islamitische wereld, en in het bijzonder in ons eigen land (Turkije), zowel onder hen die uit naam van de religie spreken als onder de voorvechters van de democratie, individuen zijn die dezelfde vergissing begaan. Religie en democratie kunnen namelijk nimmer met elkaar verzoend worden. Religie berust immers op de heerschappij van God, terwijl democratie gebaseerd is op de consensus van het volk. Ik vrees dat er in dit kader nog een vergelijkbaar onderwerp is dat verwaarloosd en vergeten wordt. Dit betreft de uitdrukking: ‘De soevereiniteit komt onvoorwaardelijk toe aan de natie.’ Deze uitdrukking houdt niet in dat de heerschappij van God Hem wordt ontnomen, waarna deze onvoorwaardelijk aan de natie toevalt. Integendeel, het houdt juist in dat, zoals alles door God aan de mens in bruikleen wordt toevertrouwd, ook de heerschappij door Hem van een enkel individu, een dictator of tiran kan worden afgenomen en kan of moet worden toevertrouwd aan de natie. Dat is in zekere zin ook de praktijk geweest gedurende de heerschappij van de rechtgeleide kaliefen.

Er is geen enkele twijfel dat God in kosmologisch opzicht macht heeft over alles. Wijzelf, onze ideeën en onze plannen zijn allen in de hand van de Almachtige. Dit betekent echter geenszins dat wij geen eigen wil, voorkeur of keuze hebben. Zoals de mens in zijn persoonlijk leven de verantwoordelijkheid kreeg over sommige van zijn keuzes, zo is hij ook verantwoordelijk gesteld voor zijn wil en keuzes met betrekking tot een aantal sociale en politieke aangelegenheden. Mensen die de mogelijkheden hebben de wetgevende en uitvoerende instanties te kiezen, kunnen op verschillende manieren hun stem uitbrengen. Zelfs gedurende de ‘Asr-i Saadet’ – de gelukzalige tijd van de profeet en de rechtgeleide kaliefen – was er geen eenduidige wijze voor het kiezen van het bestuur. De verkiezing van Abu Bakr (de eerste kalief) verliep op een andere wijze dan die van de tweede kalief, Omar. Bij de verkiezing van de derde kalief, Othman respectievelijk de vierde kalief, Ali werd wederom een andere methode gebruikt. Alleen God weet wat de juiste manier is.

Bovendien is democratie geen systeem dat niet kritisch tegen het licht gehouden en ter verantwoording geroepen mag worden. Als we kijken naar het proces waarbinnen de democratie zich heeft ontwikkeld, dan zien we dat er zaken scheefgroeiden, die vervolgens weer rechtgezet werden. Hier en daar is de democratie herzien, zodat men nu kan spreken over wel dertig verschillende vormen van democratie. Vanwege het slingerende spoor dat de democratie op de route van haar ontwikkeling achterliet, bezien sommigen dit systeem nog steeds met argwaan. Misschien is dit wel één van de redenen waarom de islamitische wereld nog steeds terughoudend is wanneer het om democratie gaat. Naast terughoudendheid is er ook nog het gegeven dat een aantal dictatoriale bestuurders de democratie als een bedreiging voor hun eigen positie beschouwen en liever gebruik maken van grof geweld. Ook dit vormt een belangrijke drempel voor de ontwikkeling van de democratie in een aantal islamitische landen.